به گزارش خبرگزاری جام جم آنلاین و روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران پژوهشکده محیط زیست، دکتر محمدصادق حسنوند، رییس مرکز تحقیقات آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست در گفتگو با جام جم آنلاین در خصوص بازی آلودگی هوا با سلامت کودکان عنوان می کند:

«طبیعتاً کودکان نسبت به بزرگسالان، فعالیت و جوش بیشتری دارند؛ این فعالیت بالا باعث می‌شود که تندتر نفس بکشند. بنابراین هوای آلوده بیشتری وارد سیستم تنفسی‌شان می‌شود.» براساس نتایج برخی پژوهش‌ها، کودکان در مقایسه با وزن‌شان، حدود دو برابر بزرگسالان هوا تنفس می‌کنند و درحین فعالیت، این نسبت می‌تواند باز هم افزایش داشته باشد. دکتر حسنوند، تنفس کودکان از راه دهان را هم یکی دیگر از علت‌های خطرپذیر بودن کودکان در برابر آلودگی هوا می‌داند و ادامه می‌دهد: «کودکان به طور طبیعی تمایل بیشتری به تنفس از طریق دهان دارند. اما برخلاف بینی که دارای مو، مخاط و سینوس‌هایی برای فیلتر کردن آلاینده‌ها و مرطوب کردن هوا است، تنفس از دهان، به آلاینده‌ها این امکان را می‌دهد که مستقیماً وارد مجاری تنفسی ‌شوند.»

کودکان نزدیک‌تر به هوای آلوده

کوتاهی قد کودکان و نزدیک بود‌ن‌شان به سطح زمین هم از دیگر عواملی است که اثرپذیری عوارض آلودگی هوا را در آنها بالا می‌برد: «کودکان به ‌دلیل قد کوتاه‌تر، درست در لایه‌ای از هوا تنفس می‌کنند که اگزوز خودرو به آنها نزدیک‌تر و غلظت آلاینده‌های سنگین‌تر مانند سرب، کادمیوم و... در آن بیشتر است.» اما برخی از دلایل فیزیولوژیکی هم این بروز خطر را بیشتر می‌کند؛ چنان‌که دکتر حسنوند هم از سیستم ایمنی ضعیف کودکان، تداوم رشد ریه و باریک بودن مجاری هوایی کودکان، به عنوان برخی از علل فیزیولوژیک تأثیرگذار بر سلامت این گروه سنی نام می‌برد و می‌گوید: «سیستم ایمنی کودکان، نسبت به افراد بزرگسال، ضعیف‌تر بوده و ممکن است به جای خنثی‌سازی آلاینده‌ها، واکنش‌های التهابی بیش از حد ایجاد کند که عامل اصلی تشدید آسم و آلرژی‌ها است.» 

گرد و غبار و منابع متحرک

مهم‌‌ترین آلاینده‌ای که اثراتی جدی بر سلامت کودکان دارد، ذرات معلق است؛ ذرات معلقی که گاهی از طوفان‌های گرد و خاک جان می‌گیرند و گاهی از منابع متحرک. آلاینده‌‌هایی که براساس مطالعات بین‌المللی، خیلی تفاوتی بین‌شان وجود ندارد و همه انواع آن، فارغ از منبع انتشار، می‌توانند اثراتی جدی بر سلامت کودکان بگذارند: «این اثرات فارغ از منبع، آن‌قدر جدی است که می‌تواند سلامت جنین در شکم مادر را هم تحت‌تاثیر قرار دهد؛ یعنی اگر مادر بارداری در مواجهه با آلودگی هوا قرار بگیرد، اینکه فرزندش با وزن بسیار کم و یا اختلال در سیستم رشد و عصبی متولد شود، احتمال دوری نیست! » این را رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران به جام‌جم می‌گوید. او معتقد است که نتایج تحقیقات بین‌المللی از این حکایت دارند که صرف نظر از منبع انتشار، یعنی چه منابع متحرک مانند ترافیک و چه منابع طبیعی مانند طوفان‌های گرد و غبار، این ماهیت فیزیکی ذره است که آسیب جدی ایجاد می‌کند؛ این ذرات به عمق ریه‌ها نفوذ کرده و حتی وارد جریان خون می شود.

راهکاری وجود دارد؟

‌حفاظت از سلامت کودکان در برابر آلودگی هوا، نیازمند اتخاذ یک رویکرد چندلایه، فوری و البته از آن مهم‌تر، عملیاتی است که هم اقدامات فردی و خانوادگی را در بر می‌گیرد و هم نیاز به اصلاحات ساختاری در سطح سیاست‌گذاری‌های کلان دارد. به نظر دکتر حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران، دو رویکرد کاهش میزان آلودگی از منبع و کاهش مواجهه با آلودگی، از اساسی‌ترین راهکارهایی است که می‌تواند به حفظ جان کودکان در برابر این تهدید جدی، کمک کند: «تغییر فضای شهری از خودرومحوری به انسان‌محوری، یکی از آن راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش آلودگی از منبع کمک کند. طبیعتاً در کلانشهری که تعداد خودروها به حداقل برسد و حمل و نقل عمومی، اولویت افراد برای تردد در شهر باشد، میزان آلودگی کمتر خواهد بود. اعمال برخی قوانین برای کاهش تعداد خودرو در مناطق پرتردد کودکان هم می‌تواند روش مناسبی باشد؛ چنانچه در برخی از کشورها، در مناطق پیرامون مدرسه و مهدکودک و به طور کلی منطقه‌های پر رفت و آمد برای کودکان، ممنوعیت پارک خودرو و یا حتی روشن بودن خودرو به صورت درجا وجود دارد.» براساس نتایج تازه‌ترین مطالعات، اگر چنین ممنوعیت‌هایی در این مناطق اعمال نشود، میزان آلایندگی پیرامون کودکان، دو تا سه برابر بیشتر از زمان اجرای ممنوعیت خواهد بود. افزایش فضاهای سبز شهری مانند درخت‌کاری در مسیر مدارس که به عنوان فیلترهای طبیعی عمل می‌کنند و جذب آلاینده‌ها را بهبود می‌بخشند، هم از دیگر راهکارها برای کاهش آلودگی‌های پیرامون کودک است اما زمانی که سیستم نتواند راهکارهایی قابل قبولی را اجرایی کند، ‌بدیهی است که افراد باید خودشان از خودشان مراقبت کنند.

قربانیان آلودگی

براساس آمار جهانی، سالانه ۷۰۰ هزار کودک زیر پنج سال در دنیا، بر اثر عوارض ناشی از آلودگی هوا، جان خود را از دست می‌دهند. در ایران، این آمار به طور تخمینی بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ کودک زیر پنج سال در سال برآورد می‌شود. این آمار برای کل جمعیت ایران، سالانه حدود ۵۰ هزار مرگ، در تمامی گروه‌های سنی به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود. این آمار هشداری جدی و متأسفانه هرساله برای سیاست‌گذاران، والدین و جامعه پزشکی است؛ هشداری که یادآوری می‌کند که سرمایه‌گذاری برای هوای پاک، سرمایه‌گذاری مستقیم در حفظ جان و توانمندی‌های نسل‌های آینده است.

برای مشاهده کامل خبر تصویر بارکد زیر را اسکن نمایید.